Industri Francais di Malaysia: Industri Francais di Malaysia

1.1 PENGENALAN

“Saya melihat perkembangan yang positif dalam industri francais di Malaysia dan saya ingin sekali melihat sistem francais melahirkan lebih ramai usahawan golongan menengah” (Tun Dr Mahathir Mohamad , 2008). Dalam era ekonomi negara sekarang, ramai usahawan berminat untuk menceburi industri francais. Ianya mendapat tempat dihati para usahawan muda mahupun peniaga-peniaga kecil yang baru berkecimpung dalam bidang perniagaan ini. Secara am, pada dasarnya perkataan francais berasal daripada perkataan Perancis yang bermakna ‘kebebasan’ atau ‘pengecualian dari cukai’, (Nek Kamal dan etc, 2007, M. Nurul Hadi, 2015). Akan tetapi walaupun istilah francais diambil dari bahasa Perancis, namun negara yang mempopularkan sistem ini adalah Amerika Syarikat. Sejarah perkembangan francais di dunia menjadi bukti bahawa bentuk francais yang sedia ada pada saat ini merupakan pengembangan daripada sistem francais yang telah diterokai sejak tahun 1850-an dan mula berkembang tahun pada 1950-an serta 1960-an di Amerika Syarikat. Latar belakang dan matlamat daripada sistem ini adalah supaya barangan yang dikeluarkan oleh satu kawasan dapat diedar dan dijual ke seluruh bahagian lainnya ( Juajir, 1995, M.Nurul Hadi, 2015).

Bentuk francais pertama yang paling sederhana adalah format perniagaan yang dipelopori pada sekitar tahun 1850-an oleh Singer Sewing Machine Company. Isaac Singer sebagai pembuat mesin jahit memperkenalkan sistem francais untuk mengembangkan dan meningkatkan pengeluaran mesin jahitnya (Katherine, 1998, M. Nurul Hadi, 2015). Walaupun usaha yang dilakukannya tidaklah berjaya, akan tetapi ia menjadi orang pertama yang mengenalkan kepada dunia perniagaan tentang format perniagaan francais ini di Amerika Syarikat. Namun terdapat pendapat lain yang menyatakan sejarah francais bermula di Zaman Pertengahan yang mana pemimpin-pemimpin feudal akan memberikan hak-hak tertentu kepada pihak lain dalam menjalankan beberapa aktiviti seperti pengangkutan feri, manakala perkembangan francais moden dikesan pada tahun 1845 di Jerman iaitu melalui perjanjian antara pembuat bir dengan pemilik tavern untuk hak pengedaran eksklusif jenama-jenama tertentu (Miranda (1995), Mohd Hizam dan Zafir, 2008). Walau bagaimanapun, Industri francais mula menapak dan berkembang di Malaysia pada sekitar tahun 1940‐an hingga kini dan mempunyai kira‐kira 760 sistem francais yang terdiri daripada pelbagai sektor telah didaftarkan dengan Pejabat Pendaftar Francais KPDNKK. Menurut ucapan dari YB Dato’ Sri Hasan Bin Malik (2015) di Program Francais Komuniti Port Dickson, daripada jumlah 760 sistem francais itu, sejumlah 7,525 perniagaan francaisi telah berjaya diwujudkan. Selain itu, kerajaan juga kini giat menggalakkan perniagaan francais mikro bagi menarik orang ramai terutama di kawasan bandar kecil dan luar bandar membabitkan diri dalam perniagaan francais.

Menurut Nurli (2012), francais ialah perkhidmatan yang dimiliki oleh francaisor mengikut amalan dan piawai yang ditetapkan oleh kedua-dua pihak. Usahawan yang memilih untuk melibatkan diri dengan perniagaan francais boleh mengurangkan risiko dalam perniagaan jika dibandingkan dengan memulakan perniagaan sendiri. Perniagaan francais, pada kebiasaannya, sudah terbukti kejayaannya melalui rekod pada kebiasaannya, perniagaan francaisor. Oleh yang demikian, francaisi dikehendaki membayar yuran francais dan yuran lain dikehendaki membayar yuran francais dan yuran lain termasuklah royalti kepada francaisor kerana francaisi akan menduplikasi keseluruhan sistem francais yang dipunyai oleh francaisor. Terdapat pelbagai bidang yang diceburi dalam industri francais ini, antara yang paling digemari oleh usahawan adalah industri makanan dan minuman (F&B), peruncitan, perkhidmatan, pendidikan, konsultasi, produk kecantikan dan kesihatan, pelancongan, perhiasan dan banyak lagi. Industri makanan dan minuman menjadi pilihan utama kerana ianya merupakan suatu keperluan asas dalam kehidupan dan sudah pasti industri ini tidak akan mengecewakan peniaganya kerana ia akan di cari oleh setiap orang.

2.1 SEJARAH PEMBANGUNAN INDUSTRI FRANCAIS PERINGKAT GLOBAL DAN MALAYSIA

McCormick Harvesting Machine Company dan Singer Sewing Machine Company telah memulakan sistem francais di dalam pengedaran barangan mesin jahit keluaran syarikat mereka di sekitar tahun 1850-an. Singer Sewing Machine Company telah mula memberi lesen hak pengedaran produk Singer kepada syarikat-syarikat individu sebagai ejen pengedaran mesin keluaran Singer di kawasan pasaran yang eksklusif. Beliau turut memperkenalkan cara pengedaran yang baharu iaitu pengedar-pengedar yang dilantik mempunyai hak penjualan yang eksklusif di kawasan pemasaran mereka tanpa diganggu oleh pengedar-pengedar lain dan mereka dikehendaki membayar royalti atau yuran untuk memperoleh hak tersebut.

Ini diikuti oleh General Motors bagi industri automotif di Amerika Syarikat yang menjalankan pemasaran kereta menerusi pelantikan pengedar francais pada tahun 1898. Perkara ini diikuti oleh Rexall pada tahun 1902 dengan memperkenalkan rangkaian kedai ubat dan Howard Johnson pada tahun 1926 dengan rangkaian restoran. Kemudiannya, seorang usahawan terkemuka dari Atlanta Amerika Syarikat, John S. Pemberton telah menemui ramuan ubat lalu memperkenalkannya. Beliau kemudian mengubahnya menjadi minuman ringandan membekalkannya dalam bentuk sirap kepada syarikat-syarikat pembotolan tempatan Amerika Syarikat. Usaha ini berjaya mewujudkan satu rangkaian francais minuman yang terbesar berjenama Coca-Cola. Kejayaan ini telah menjadi pemangkin kepada kewujudan syarikat lain seperti Pepsi-Cola dan Seven-Up.

Senario ini diteruskan dengan penemuan yang dianggap klasik, McDonalds oleh Ray Kroc pada tahun 1955, memulakan sejarah moden sistem perniagaan francais. Berdasarkan kajian yang dilakukan di Amerika Syarikat, 96 peratus daripada rakyat Amerika telah mengunjungi Restoran McDonalds sekurang-kurangnya sekali dan sekurang-kurangnya 8% daripada mereka sedang atau telah menikmati hidangan McDonalds untuk hari ini. Lebih separuh daripada penduduk Amerika tinggal di sekitar 5 kilometer daripada Restoran McDonalds, dan sejak 40 tahun kebelakangan ini McDonalds telah mengambil 16 juta orang pekerja di mana akhir-akhir ini syarikat berkenaan telah mengatasi U.S Army di dalam melatih jumlah belia yang terbesar iaitu hampir 700,000 belia setiap tahun. Meskipun, perniagaan francais seringkali dikaitkan rangkaian makanan segera, namun realiti hari ini, dari segi nilai jualan, hampir dua-pertiga daripada jualan francais sebenarnya disumbangkan oleh industri bukan berasaskan makanan segera.

Umumnya, perniagaan francais di Malaysia telah bermula kira-kira 70 tahun yang lalu menerusi syarikat-syarikat seperti Singer, Bata, stesen-stesen minyak, pengedar-pengedar automobil dan perhotelan. Kaedah pemasaran produk melalui sistem francais berbentuk format perniagaan diperkenalkan pada tahun 1963 apabila A&W membuka outlet pertamanya di Jalan Tuanku Abdul Rahman, Kuala Lumpur. Ini diikuti dengan kemasukan restoran makanan segera seperti KFC dan McDonald’s yang mula beroperasi di Malaysia pada tahun 70-an dan awal 80-an.

Restoran yang beralamat di Lot 120-120A Jalan Bukit Bintang, Kuala Lumpur merupakan restoran makanan McDonalds yang pertama dibuka di Malaysia yang telah diuruskan oleh Golden Arches Restaurant Sdn. Bhd. Pada hari tersebut, McDonalds di Bukit Bintang ini telah memberikan burger Big Mac percuma bagi pelanggan yang pertama membeli Big Mac pada setiap minggu selama setahun. Selain Big Mac, McDonalds juga menjual French Fries, Fillet-O-Fish, Milkshake, Apple Pie dan lain-lain.

Namun industri perniagaan francais hanya mendapat perhatian serius pihak kerajaan dan masyarakat Malaysia pada awal tahun 1990-an. Kini di Malaysia, kerajaan telah mengenal pasti perniagaan francais sebagai salah satu strategi yang memberi manfaat kepada perkembangan ekonomi negara. Sistem perniagaan francais juga dianggap sebagai salah satu mekanisme yang paling cepat dan berkesan dalam membangunkan usahawan-usahawan tempatan. Sejajar dengan itu, tidak hairanlah perniagaan ini semakin berkembang di Malaysia.

Senario ini berterusan dengan pertumbuhan lebih banyak produk dan perkhidmatan yang menggunakan pendekatan sistem francais, termasuk sektor berkaitan automotif (jualan kereta, pusat servis, perkhidmatan tayar, jualan alat ganti dan aksesori), kedai buku, fesyen dan pakaian, kedai runcit, salun dan kosmetik, agensi pelancongan dan penyewaan kereta, barangan kemas, percetakan, kedai gambar, optometri, farmasi, perkhidmatan kebersihan dan lain-lain.

3.1 KEPENTINGAN INDUSTRI FRANCAIS

Industri francais Malaysia telah berkembang pesat hasil dorongan penggunaan domestik. Pada tahun ini, industri francais telah menyumbang sebanyak RM23.6 bilion kepada pendapatan kasar negara. Malah, industri ini bernilai melebihi RM20 bilion setahun dan masih terus berkembang. Sejak empat tahun yang lalu, ia telah meningkat pada kadar yang tetap, iaitu di antara 10 hingga 15% setahun walaupun dilanda krisis kewangan global sejak tahun 2008.

Industri francais dijangka menyumbang sebanyak 2.6% kepada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) Malaysia pada tahun ini. Ini telah menunjukkan peningkatan kecil berbanding sumbangan pada tahun lalu, iaitu 2.5% atau pun RM21.48 bilion kepada KDNK. Sektor ini telah memberi perkembangan yang baik sejak empat tahun lalu setelah kerajaan memudahkan polisi perniagaan, pelaksanaan yang teliti begitu juga strategi yang kukuh untuk memperkembangkan sektor ini. Tambahnya lagi, sehingga Februari tahun ini, kita telah menyaksikan peningkatan di dalam sistem pendaftaran francais sebanyak 68%, iaitu dari 366 kepada 651 pada tahun 2015. Menurutnya lagi, daripada 651 pendaftaran, 450 atau 69% adalah francais syarikat tempatan sementara yang selebihnya adalah francais syarikat antarabangsa. Beliau turut menyatakan bahawa pendaftaran francais telah meningkat sebanyak 40% kepada 5,465 sejak tahun 2008. Sumbangan terbesar adalah dari sektor makanan dan minuman, iaitu sebanyak 34% daripada sistem pendaftaran francais secara menyeluruh. Ia diikuti segmen pakaian dan aksesori sebanyak 12%, perkhidmatan dan pendidikan yang masing-masing sebanyak 11% serta kecantikan dan kesihatan pada 10%.Segmen seperti penjagaan kanak-kanak dan kesihatan mempunyai potensi di dalam pasaran francais, memandangkan masyarakat kini lebih sedar tentang keperluan penjagaan kesihatan dan pendidikan yang lebih baik. Kerajaan mempunyai baki sebanyak RM1 juta daripada skim kredit mikro yang berjumlah RM8 juta. Jumlah ini perlu diagihkan kepada francaisi yang berpotensi melalui agensinya, Perbadanan Nasional Berhad (PNS). Skim ini telah diperkenalkan oleh Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan pada Julai tahun lalu dengan tujuan untuk membuka lebih banyak peluang perniagaan, terutama sekali untuk golongan berpendapatan rendah, belia dan juga sesiapa sahaja yang berminat. Kerajaan telah mengenal pasti faedah yang dibawa oleh francais, lalu memperkenalkan skim kredit serta insentif cukai bagi meningkatkan industri ini. Pembentukan Pelan Rangka Perkembangan Francais Negara merupakan salah satu inisiatif untuk mempertingkatkan industri ini dengan lebih jauh. Pelan yang meliputi tempoh selama 10 tahun sehingga tahun 2020 ini telah membentuk haluan industri ini agar ia sejajar dengan agenda ekonomi negara. Selain menjamin perkembangan industri francais pada kadar optimum, ia juga menyemai pakar-pakar modal insan bagi sektor francais. Pelan rangka ini juga mengandungi rancangan untuk mengubah perniagaan melalui francais, mempertingkatkan daya saingan francais di Malaysia serta menubuhkan eko-sistem francais yang dinamik. Untuk jangka masa panjang, pelan rangka ini turut dilengkapi dengan ramalan prestasi industri francais. Ia mensasarkan agar industri ini mencapai 4.3% dan 9.4% KDNK menjelang 2016 dan 2020. Sehingga kini, terdapat 603 jenama francais di Malaysia, dan 6,000 francaisi di seluruh negara. Kebanyakan jenama yang terlibat di dalam industri francais adalah produk makanan dan minuman, terutama sekali makanan ringan dan pencuci mulut seperti Tutti Frutti dan Secret Recipe. Old Town White Coffee pula adalah jenama utama di dalam francais kopitiam, iaitu segmen sub di bawah sektor makanan dan minuman. Francaisi hanya perlu melabur di dalam jenama yang telah dicuba dan diuji di dalam pasaran. Ini bermakna mereka mengalami risiko yang lebih kecil. Francais ke atas jenama yang telah dikenali sudah pasti disertakan bersama manual operasi dan program latihan, serta panduan daripada francaisor. Ini menjamin kawalan dan had untuk francaisi bagi mengekalkan standard serta prestasi konsisten jenama yang telah difrancais. Selain itu, francaisi juga perlu mengikut keperluan yang telah ditetapkan oleh francaisor, dan ini merupakan salah satu faktor utama yang menyumbang kepada kestabilan industri francais. Kestabilan juga merupakan kunci untuk menjamin perkembangan. Memandangkan industri ini masih belum mencapai tahap optimum, ini bermakna masih ada banyak lagi peluang untuk berkembang maju.

4.1 TAHAP PEMBANGUNAN INDUSTRI FRANCAIS DI MALAYSIA

Menurut Ismail Sabri, walaupun industri francais negara telah mencapai satu tahap yang membanggakan termasuk lahirnya jenama-jenama tempatan terkenal yang mampu berkembang ke persada antarabangsa tetapi industri tempatan masih belum berupaya sepenuhnya untuk menerokai peluang francais yang sedia ada. "Oleh yang demikian, kerajaan yakin pelan yang komprehensif penting untuk diwujudkan sebagai arah tuju bagi menyelaras segala peranan, usaha dan tindakan dalam pembangunan industry francais di negara ini. Usaha menggubal strategi dan pelan tindakan bagi menggariskan program dan inisiatif telah berjaya menghasilkan Pelan Induk Pembangunan Francais Nasional (PIPFN) 2012-2016 dengan matlamat dan sasaran yang jelas dan akan melibatkan serta memberi manfaat kepada golongan sasar. Hasrat PIPFN adalah untuk menentukan semua lapisan masyarakat; peniaga besar atau kecil-kecilan ataupun bakal usahawan diberi peluang untuk menceburi perniagaan Francais. PIPFN juga bertujuan memperluaskan fokus dari sektor tradisional (makanan dan minuman, pakaian, kesihatan dan kecantikan) kepada sektor baru yang tersenarai dalam Model Baru Ekonomi (MBE) dan Rancangan Malaysia ke-10 (RMK-10) seperti pelajaran, produk dan perkhidmatan hijau, pelancongan-kesihatan, produk dan perkhidmatan mematuhi syariah untuk menembusi pasaran Timur Tengah dan negara Islam serta negara lain yang mempunyai pasaran berpotensi. PIPFN melibatkan pelbagai kumpulan sasaran termasuk Perusahaan Kecil Sederhana (PKS), belia, wanita, golongan khas (OKU), pesara dan ramai lagi. Contohnya, program seperti francais komuniti dan francais mikro berkelompok diwujudkan sebagai projek perintis bagi memperkenalkan francais mikro kepada golongan berpendapatan rendah dan sederhana serta komuniti luar bandar. "PIPFN telah merangka tiga fasa bagi membantu memajukan industri francais dengan hasrat menjadikan Malaysia sebagai pusat francais di peringkat Asia Tenggara dan menembusi negara Timur Tengah pada tahun 2020.

Fasa 1 bermula dari 2012 hingga 2014 dan melibatkan pemantapan peserta francais dan rangka kerja pembangunan francais. Fasa 2 pula bermula dari 2015 hingga 2016 dan melibatkan usaha ke arah industri dalam negeri yang dinamik dan teguh selaras dengan visi PIPFN sementara Fasa 3 bermula dari 2017 hingga 2020 dan melibatkan usaha menjadikan Malaysia sebagai pusat francais.

4.1.1 PROGRAM PEMBANGUNAN YANG DITAWARKAN

Bagi memastikan industri perniagaan francais terus berdaya saing kerajaan telah merangka beberapa program pembangunan untuk membantu usahawan dan peniaga francais. Program Pembangunan Francaisor pula dilaksanakan melalui Program Pembangunan Francais Tempatan (PPFT) dan Dana Bantuan Perniagaan Francais (DBPF) PPFT menawarkan platform untuk menukarkan perniagaan konvensional kepada perniagaan francais yang bersistematik dan sedia untuk berkembang.Melalui program ini, usahawan tempatan yang mempunyai perniagaan yang berpotensi untuk difrancaiskan boleh menukarkan perniagaan konvensional mereka kepada perniagaan francais. Ia boleh dibuat melalui perlantikan perunding francais yang berkelayakan untuk membangunkan serta membimbing peserta untuk menyediakan sistem francais, mendokumentasi proses dan prosedur kerja, membuka outlet prototaip (contoh) dan mengambil francaisi.Kos bagi perkhidmatan perunding dibiayai melalui program. Dana Bantuan Pembangunan Francais (DBPF) diadakan sebagai insentif bagi menggalakkan usahawan tempatan mengambil inisiatif sendiri untuk menukar perniagaan konvensional mereka kepada perniagaan francais. Melalui dana ini, perniagaan yang telah berjaya didaftarkan sebagai perniagaan francais layak diberi geran dalam bentuk bayaran balik sehingga 90 peratus dari kos yang digunakan untuk membangunkan sistem francais dengan had maksimum RM100,000. Kerajaan juga mengadakan pelbagai program promosi francais bagi memudah cara francaisor untuk mengembangkan perniagaan francais. Untuk promosi dalam negara, program seperti ekspo promosi francais, Francais Komuniti diadakan di seluruh negara untuk francaisor tempatan mempromosikan francais mereka kepada bakal pelabur sebagai francais. Francais Komuniti adalah suatu inisiatif untuk mempromosikan francais mikro supaya lebih ramai dapat menceburkan diri dalam perniagaan francais yang bernilai bawah RM50,000.

Untuk luar negara, kerajaan juga menyediakan kemudahan kepada francaisor tempatan menyertai ekspo francais antarabangsa di pasaran luar negara yang dikenalpasti sebagai pasaran sasaran iaitu Indonesia, China dan negara-negara Timur Tengah. Usaha membawa jenama francais tempatan ke persada antarabangsa telah menghasilkan kejayaan francais Malaysia untuk berkembang ke negara-negara itu. Contohnya, konsep kopitiam makin menjadi minat usahawan di Indonesia; jenama seperti Old Town White Coffee dan Bangi Kopitiam semakin menjadi popular di Jakarta dan Surabaya dan dua jenama ini telah mempunyai beberapa outlet yang dibuka atau akan dibuka oleh francaisi Indonesia.

I. Mewujudkan Kesedaran

a. Promosi francais Dalam industri francais Malaysia, usaha telah dilakukan untuk mempromosikan pemfrancaisan kepada francaisor dan francaisi berpotensi melalui pelbagai media, pameran tahunan dan penerbitan oleh MFA. Promosi francais melalui pelbagai media (televisyen, surat khabar, radio dan cetak) melibatkan lawatan ke media, bekerjasama dengan media elektronik dan media cetak serta mengekalkan hubungan dengan rakan media untuk siaran akhbar dan sesi temu bual. MFA mempunyai buletin rasmi yang dinamakan Minda Francais yang diterbitkan setiap dua bulan sekali sebagai kaedah mempromosikan francais melalui penerbitan. Kini, MFA (dengan sokongan KPDNKK) juga menganjurkan Francais Antarabangsa Malaysia (“FIM”), iaitu pameran dan persidangan pemfrancaisan tahunan yang diadakan di Malaysia. Namun, FIM masih ketinggalan dalam aspek tertentu dibandingkan dengan pameran francais yang diadakan oleh negara jiran lain (Thailand’s Franchise and Business Opportunities dan FLAsia Singapore). Perkara ini tampak ketara melalui bilangan peserta francaisnya, contohnya pada 2009, peserta dalam FIM hanyalah dari lima negara luar manakala Singapura dan Thailand melibatkan lebih daripada 40 negara.

b. Anugerah Francais Sebagai satu bentuk pengiktirafan dan penghargaan, anugerah francais diberikan kepada francaisor dan francaisi yang memberikan sumbangan dalam industri francais Malaysia. Antaranya ialah Anugerah Francais Malaysia yang diadakan oleh MFA untuk mengiktiraf sumbangan francaisor dan francaisi tempatan. Anugerah francais termasuk ‘francaisor terbaik’, ‘francaisi harapan terbaik’ dan ‘usahawan muda terbaik’.Walaubagaimanapun, setakat ini tiada pengiktirafan diberikan kepada perunding francais dan pengurus francais atas sumbangan mereka dalam industri francais.

c. Pencarian sasaran dalam perusahaan yang lebih besar Perusahaan yang lebih besar biasanya boleh menawarkan keupayaan pelaburan dan rangkaian perniagaan yang kukuh, imej korporat yang kukuh, pengalaman perniagaan yang luas dan modal untuk pembiayaan. Walaubagaimanapun, tiada program kesedaran khas atau pencarian sasaran yang menggunakan pemfrancaisan sebagai model perniagaan alternatif dan menarik perusahaan yang lebih besar atau GLC ke dalam industri francais.

II. Program Pembangunan

a. Geran untuk pembangunan francais Di Malaysia, geran ini kini disediakan untuk penukaran francais bagi perniagaan dan latihan francaisi sebagai usaha menggalakkan pembangunan francais, seperti yang ditawarkan oleh KPDNKK (dengan PNS sebagai urus setia kepada KPDNKK). Program penukaran francais ini termasuk Program Pembangunan Francais Tempatan (“PPFT”), Dana Bantuan Pembangunan Francais (“DBPF”) dan Projek Siap Guna. Bagi latihan francaisi, KPDNKK menawarkan geran yang boleh membantu menampung kos latihan bagi skim francais Wanita dan Siswazah.

b. Skim pinjaman untuk francaisor dan francaisi Pada masa ini, PNS menawarkan skim pinjaman faedah tersubsidi kepada bakal francaisor dan bakal francaisi. Skim pinjaman yang ditawarkan kepada bakal francaisor dan francaisi induk ialah skim pinjaman prafrancais, yang menyediakan bantuan kewangan sehingga RM2 juta. Untuk francaisor semasa, PNS juga menawarkan skim pembiayaan francaisor, yang menyediakan pembiayaan sehingga RM2 juta. Walaupun skim pinjaman prafrancais dan skim pembiayaan francaisor telah diwujudkan sejak 2006, namun kadar pengambilan skim pinjaman PNS ini didapati rendah (15 francaisor mendapatkan pembiayaan di bawah dua skim pinjaman setakat 19 Mac 2010). Terdapat lima skim pinjaman yang ditawarkan kepada bakal francaisi, iaitu skim Siswazah, Wanita, Belia, Pembiayaan Francaisi dan Eksekutif. Antara kelima-lima skim ini, skim Siswazah, Wanita dan Belia didapati mempunyai jumlah pinjaman tak berbayar (“NPL”) yang paling tinggi seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2 (NPL 42 peratus, 40 peratus dan 32 peratus, masing-masing). NPL yang tinggi bagi tiga skim ini berpunca daripada francaisor yang lemah dan francaisor yang baru memulakan perniagaan serta tahap kesediaan francaisi yang rendah.

c. Saingan pelaburan langsung semasa oleh Kerajaan dengan sektor swasta Kerajaan Malaysia kini mempunyai pelaburan langsung dalam pemfrancaisan melalui bahagian pelaburan MyFranchise PNS. Aktiviti pelaburan MyFranchise termasuk memperoleh hak francais induk, melabur dalam francais kelahiran tempatan dan membangunkan jenama francais yang baru. Walaubagaimanapun, sesetengah jenama francais MyFranchise (contohnya, Gloria Jean’s dan 1901 dalam sektor Makanan& Minuman) dianggap oleh sesetengah francaisor tempatan sebagai mempunyai saingan langsung dengan sektor swasta.

5.1 SISTEM SOKONGAN INDUSTRI FRANCAIS DI MALAYSIA

Selama lebih 40 tahun, tumpuan telah diberikan pada usaha mewujudkan industri francais di Malaysia. Kini, selaras dengan Agenda Pembangunan Negara telah wujud satu keperluan untuk membawa industri francais ke tahap yang lebih tinggi seterusnya menjadikan Malaysia sebagai pusat francais serantau untuk pasaran Asia Tenggara dan Timur Tengah. Oleh yang demikian, satu pelan tindakan yang dinamakan Pelan Induk Pembangunan Francais Nasional (PIPFN) telah disediakan bagi mendokong pembangunan industri francais negara. Sejajar dengan hasrat itu, pada tahun ini industri francais disasarkan akan menyumbang sebanyak RM24 bilion kepada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK). Perbadanan Nasional Berhad (PNS) sebagai peneraju perkembangan industri francais negara melihat sasaran ini sebagai satu tanda aras yang realistik. Namun, bagi mencapai matlamat ini, industri francais perlu kukuh. PNS dari semasa ke semasa berusaha melaksanakan pengukuhan kualiti secara serentak daripada dalam dan luar organisasi. Antaranya akreditasi Persijilan ISO 9001:2008, pembinaan prasarana canggih berstatus bangunan hijau di Menara PNS, programprogram latihan yang bersepadu yang disediakan oleh PNS Academy dan memperkenalkan beberapa model perniagaan francais unik oleh Unit Pemodenan Peruncitan. Justeru, bertitik-tolak daripada hasrat untuk sentiasa memberi yang terbaik pada industri francais, S FokusFokus Fokus Fokus Oleh JABATAN PERANCANGAN PERNIAGAAN PNS Franchise Summit 2013 Perniagaan francais boleh mempopularitikan jenama produk KOMPLEMEN PEMBANGUNAN industri francais julung-julung kalinya PNS akan menganjurkan satu acara berprestij iaitu PNS Franchise Summit 2013. Acara ini merupakan salah satu inisiatif PNS dalam menyokong pembangunan industri francais negara selain komplemen aktiviti francais yang telah dianjurkan oleh beberapa persatuan francais sebelum ini. PNS Franchise Summit 2013 akan mengumpulkan semua penggiat francais di bawah satu bumbung. Malah, PNS Franchise Summit 2013 yang bertemakan Nurture, Transform and Expand turut mengetengahkan trend perniagaan francais terkini dan cabaran-cabaran yang memberi kesan pada industri francais. Setiap usahawan francais harus melihat PNS Franchise Summit 2013 sebagai acara penting dalam kalendar perniagaan mereka. Ini merupakan satu peluang keemasan untuk mereka berkongsi idea sesama usahawan francais khususnya dan komuniti perniagaan secara umum. Pada masa yang sama, acara ini dapat mengumpul dan menggembleng idea bersama di dalam merancang hala tuju industri francais tempatan.

6.1 CABARAN/HALANGAN YANG DIHADAPI OLEH FRANCAIS DAN

FRANCAISOR DI MALAYSIA

Walaupun industri francais telah lama menapak di Malaysia, namun industri ini masih dalam proses pembangunan. Oleh yang demikian, ia tidak dapat lari daripada menghadapi cabaran dan halangan yang datang bagi mencapai matlamat menjadikan Malaysia sebagai pusat francais dunia menjelang tahun 2020. Namun, setiap cabaran dan halangan yang datang, pastinya disebabkan oleh kelemahan sesuatu industri itu. Antara kelemahannya adalah:

a) Kelemahan Perniagaan Francais Kepada Francaisor

Francaisor adalah bertanggungjawab ke atas kewujudan, perkembangan dan daya saing perniagaan francaisi. Francaisor perlu memberikan bantuan kewangan dan khidmat sokongan kepada pihak francaisi bukan sekadar di peringkat awal tempoh francaisi memulakan perniagaan, bahkan untuk seumur hidup perniagaan francais itu dikendalikan oleh francaisi. Apabila francaisi gagal untuk mematuhi segala prosedur perniagaan sebagaimana yang telah ditetapkan oleh francaisor seperti garis panduan mengenai mutu produk, tentu sekali nilai nama atau reputasi francaisor akan terjejas. Pihak francaisor pula mungkin akan menghadapi kesukaran untuk menangani masalah penipuan seperti bayaran royalti, bayaran caj perkhidmatan, peniruan dan kebocoran formula produk dan sebagainya apabila cawangan francais pihak francaisor bertambah dan berkembang pesat. Kegagalan francaisor menangani masalah sedemikian boleh mengakibatkan kemusnahan ikatan pemfrancaisan.

b) Kelemahan Perniagaan Francais Kepada Francaisi

Penglibatan serta penerusan pihak francaisi dalam perniagaan francais adalah tertakluk kepada peraturan dan sistem pengoperasian perniagaan yang telah ditetapkan oleh pihak francaisor. Ini secara tidak langsung akan menyekat tahap daya kreativiti dan innovasi francaisi terutamanya dalam aspek pengendalian perniagaannya. Tambahan pula, pelaburan modal permulaan perniagaan francais yang besar menjadikan bentuk perniagaan ini lebih eksklusif dan sukar untuk bakal usahawan menceburi dan memasuki pasaran seperti ini. Francaisi juga mudah dikhianati oleh pihak francaisor yang tidak jujur dan tamak. Misalnya, pada peringkat permulaan, pihak francaisor memberi kebenaran dan hak pengoperasian perniagaan francais kepada francaisi terutamanya pengoperasian perniagaan itu berjalan di kawasan yang kurang membangun. Apabila perniagaan francais berkenaan di kawasan itu meningkat maju dan terkenal, pihak francaisor mengambil balik hak berniaga dan beroperasi sendiri. Tindakan pihak francaisor sedemikian tentu sekali merugikan francaisi yang telah bertungkus lumus untuk membangunkan perniagaannya. Francaisi juga mudah dikhianati oleh pihak francaisor yang tidak jujur dan tamak. Misalnya, pada peringkat permulaan, pihak francaisor memberi kebenaran dan hak pengoperasian perniagaan francais kepada francaisi terutamanya pengoperasian perniagaan itu berjalan di kawasan yang kurang membangun. Apabila perniagaan francais berkenaan di kawasan itu meningkat maju dan terkenal, pihak francaisor mengambil balik hak berniaga dan beroperasi sendiri. Tindakan pihak francaisor sedemikian tentu sekali merugikan francaisi yang telah bertungkus lumus untuk membangunkan perniagaannya.

c) Perselisihan faham atau pendapat antara francaisor dengan francaisi Sesetengah francaisor di Malaysia menganggap perniagaan francais yang berakhir atau ditutup kebanyakannya berpunca daripada masalah dengan francaisi, seperti:

· Francaisi kurang komitmen dan kurang melibatkan diri dalam perniagaan

· Francaisi tidak mematuhi pengendalian dan standard perniagaan yang ditetapkan oleh francaisor

· Sesetengah francaisi menjual produk yang tidak dibenarkan

· Francaisi berulang kali gagal mematuhi perjanjian francais.

Perkara sebaliknya berlaku kepada sesetengah francaisi yang mana menganggap kegagalan perniagaan francais mereka berpunca terutamanya kerana :

a) Francaisor tempatan tidak memainkan peranannya untuk menyokong francaisi.

b) Tiada sistem infrastruktur sokongan francais yang kukuh dan terbukti berkesan (contohnya, tiada sistem sokongan pusat, tiada lawatan tetap oleh eksekutif francais untuk menyokong francaisi)

c) Tiada jenama francais yang kukuh (contohnya, francaisor tertentu tiada komitmen untuk melabur dalam perbelanjaan pengiklanan dan promosi)

7.1 MASA HADAPAN INDUSTRI FRANCAIS DI MALAYSIA

TRANSFORMASI yang dijalankan oleh Perbadanan Nasional Berhad (PNS) sedikit sebanyak telah mempertingkatkan daya saing industri francais di negara ini. Antara inisiatif yang dijalankan oleh PNS adalah seperti pembinaan jenama francais tempatan, bengkel-bengkel, ekspo dalam dan luar negara serta pembangunan akademi.Inisiatif tersebut selari dengan hasrat kerajaan di samping meningkatkan saingan industri francais tatkala kita berhadapan dengan saingan global. Di samping itu, kerajaan telah menetapkan satu agensi khusus bagi membantu usahawan francais dari segi pembiayaan perniagaan. Dengan penubuhan PNS, ia merupakan satu bukti yang kukuh malah menunjukkan komitmen kerajaan terhadap industri francais. Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (KPDNKK) juga telah melancarkan Pelan Induk Pembangunan Francais Nasional pada 10 Januari 2012. Pelan induk tersebut merupakan inisiatif dan strategi yang bertujuan untuk merancakkan lagi usaha kerajaan dalam memperkasakan francais nasional.

Seterusnya, kerajaan berharap untuk menjadikan Malaysia pusat francais bagi pasaran Asia Tenggara menjelang tahun 2020.Industri francais sedikit sebanyak telah menyumbang kepada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) sebanyak RM24.6 bilion dan dijangka terus meningkat dengan kerjasama daripada kementerian, PNS dan Persatuan Francais Malaysia (MFA). Dengan pencapaian industri francais setakat ini, namun masih terdapat ruang untuk penambahbaikan.Secara tidak langsung, ia dapat membangunkan modal insan malah mempertingkatkan perniagaan francais tempatan.Didapati juga masyarakat kini semakin celik mengenai perniagaan francais disebabkan program dan pendedahan yang dijalankan oleh kementerian. Di samping itu, terdapat 523 jenama francais tempatan dan bilangannya semakin meningkat. Pihak kerajaan juga menerima banyak permohonan daripada syarikat-syarikat asing iaitu sebanyak 198 jenama.Sebanyak 68 peratus merupakan perniagaan yang berdaftar dengan pihak kementerian manakala bakinya iaitu 32 peratus merupakan jenama asing. Penerimaan jenama francais Malaysia di luar negara juga semakin meningkat iaitu sebanyak 60 jenama francais tempatan di 55 negara.Jenama francais Malaysia dilihat mempunyai potensi besar dan secara tidak langsung ia dapat meningkatkan aliran wang serta eksport produk tempatan ke negara luar.industri francais di negara ini lebih belajar untuk berdikari dan berdiri sendiri serta kurang pergantungan terhadap kerajaan dalam mengawal aktiviti-aktiviti francais. Kerajaan telah mengenal pasti faedah yang dibawa oleh francais, lalu memperkenalkan skim kredit serta insentif cukai bagi meningkatkan industri ini. Pembentukan Pelan Rangka Perkembangan Francais Negara merupakan salah satu inisiatif untuk mempertingkatkan industri ini dengan lebih jauh. Pelan yang meliputi tempoh selama 10 tahun sehingga tahun 2020 ini telah membentuk haluan industri ini agar ia sejajar dengan agenda ekonomi negara. Selain menjamin perkembangan industri francais pada kadar optimum, ia juga menyemai pakar-pakar modal insan bagi sektor francais. Pelan rangka ini juga mengandungi rancangan untuk mengubah perniagaan melalui francais, mempertingkatkan daya saingan francais di Malaysia serta menubuhkan eko-sistem francais yang dinamik.

8.1 KESIMPULAN

Industri Fancais Malaysia menunjukkan perkembangan positif kerana menembusi pasaran global dan mampu bersaing dalam pasaran antarabangsa apabila 59 produk tempatan berjaya mengembangkan perniagaan di 53 buah negara. Kerajaan Malaysia memberikan fokus kepada pembangunan industri francais di Malaysia sejak di bawah kepimpinan bekas Perdana Menteri, Tun Dr Mahathir Mohamad yang mengorak langkah memperkenalkan francais pada 1993. “Industri ini mempunyai potensi yang besar tetapi tahap kesedaran rakyat Malaysia mengenainya masih kurang pada waktu itu. Pengguna pada ketika itu mengenali produk francais luar negara seperti KFC, Mc Donald’s dan banyak lagi. Hasilnya, aliran tunai di dalam negara mengalir keluar melalui yuran dan royalti kepada francaisor atau pemilik jenama tersebut,” katanya.Bagaimanapun kini rakyat Malaysia memahami mengenai perniagaan francais dan setiap tahun penyertaannya semakin meningkat. “Setakat ini jumlah francaisor tempatan adalah 29 peratus melibatkan Bumiputera dan 71 adalah bukan Bumiputera. Francaisinya pula kebanyakannya adalah Bumiputera.Produk tempatan terutamanya jenis makanan dan minuman mudah memasuki negara luar kerana jenamanya dan Malaysia adalah sebuah negara Islam.“Status halal yang dikeluarkan oleh Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (Jakim) juga diiktiraf dunia dan memberikan kelebihan kepada usahawan francais tempatan untuk menerokai pasaran luar negara. Kelebihan yang dimiliki Malaysia seharusnya digunakan dengan sebaiknya oleh usahawan francais untuk memasarkan jenama mereka ke pasaran dunia terutama di Timur Tengah dan negara majoriti penduduk Islam.

Justuru,usahawan perlu berani keluar dari pasaran tempatan kerana pasaran dunia menawarkan potensi pertumbuhan jauh lebih baik apabila berjaya berada dalam pasaran antarabangsa.

Lampiran